Epidemia odry w Europie – czy to realne zagrożenie?

Alarmujące doniesienia WHO: czy epidemia odry zagraża Europie?

24 stycznia 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała kolejne ostrzeżenie dotyczące ogromnego wzrostu zakażeń wirusem odry w regionie europejskim. Zaledwie w ciągu roku (od 2022 do 2023 roku) liczba przypadków zwiększyła się ponad 40-krotnie. Ostatni oficjalny raport z grudnia 2023 wskazywał ponad 30 tysięcy zakażeń, jednak tempo wzrostu nie spada i obecnie mówi się już o ponad 40 tysiącach. Dla porównania, w całym 2022 roku na odrę zachorowało 941 osób. Oznacza to, że epidemia odry stanowi realne zagrożenie dla regionu europejskiego WHO.

W których krajach sytuacja epidemiologiczna jest najgorsza?

Chociaż są dostępne bezpieczne i skuteczne szczepienia na odrę, które w wielu krajach europejskich są darmowe, choroba nie została wyeliminowana. Jeśli nie zaniedbywano by obowiązku immunizacji dzieci, byłoby inaczej. Niestety tak nie jest i w 2023 roku aż 40 z 53 państw członkowskich regionu europejskiego WHO boryka się problemem odry.

W krajach, gdzie odsetek osób uchylających się od obowiązku szczepienia dzieci jest znacząco wyższy, sytuacja jest najgorsza i gwałtowna epidemia odry może pojawić się w każdej chwili. Przykładowo, w Rumunii odnotowano niemal 400 nowych przypadków tylko w ciągu ostatniego tygodnia. W Kazachstanie zgłoszono ponad 13,5 tys. zakażeń w 2023 roku.

Międzynarodowa organizacja Measles & Rubella Initiative jest dobrym źródłem na temat sytuacji epidemiologicznej na świecie. Według interaktywnej mapy dostępnej na stronie stowarzyszenia, ogniska odry występują w następujących krajach europejskiego regionu WHO:

• Wielka Brytania,
• Białoruś,
• Polska,
• Niemcy,
• Belgia,
• Francja,
• Austria,
• Rumunia,
• Serbia, 
• Albania,
• Włochy,
• Turcja,
• Armenia, 
• Azerbejdżan,
• Kazachstan.

To alarmujący sygnał dla zdrowia publicznego, zważywszy na ogromną zakaźność odry. Wirus bardzo łatwo rozprzestrzenia się drogą kropelkową – według wyliczeń, jedna osoba chora jest w stanie zarazić od 12 do 18 osób, które nie są uodpornione ze pomocą szczepienia lub przechorowania odry w dzieciństwie.

Odporność zbiorowiskowa (stadna, populacyjna, grupowa), czyli zjawisko ochrony całej społeczności (nawet jednostek niezaszczepionych) dzięki wysokiemu odsetkowi osób zaszczepionych, w przypadku odry pojawia na poziomie 95%. Już w 2022 roku w regionie Europejskim liczba osób, które przyjęły chociaż jedną dawkę spadła poniżej tej wartości (do 93%).

Należy pamiętać, że najskuteczniejsza jest pełna, dwudawkowa immunizacja, na którą zdecydowało się jeszcze mniej osób. O tym, jak wygląda szczepienie na odrę w Polsce, można dowiedzieć się z tego artykułu: statystyki szczepień w Polsce. W dużym skrócie, w kraju nad Wisłą odsetek dzieci, które poddano immunizacji, jest jeszcze niższy niż średnia europejska. Dlaczego tak się dzieje?

Dlaczego szczepienie na odrę w Polsce jest zaniedbywane?

Jednym z głównych powodów, dla którego szczepienia na odrę są zaniedbywane, jest wzrost sceptycyzmu wobec immunizacji. Poglądy antyszczepionkowe zyskują na popularności, co prowadzi do wzrostu liczby osób, które odmawiają uodpornienia swoich dzieci za pomocą preparatów ochronnych. 

Dodatkowo, dezinformacja na temat bezpieczeństwa szczepionek rozprzestrzenia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Szkodliwe mity, np. o zależności między immunizacją a autyzmem, przyczyniają się do obniżenia zaufania do medycyny. Czym to grozi?

Dlaczego nie warto zaniedbywać szczepienia na odrę i komu się je zaleca? 

Jeśli szczepienia na odrę w Polsce nie wrócą do poziomu powyżej 95% populacji, może dojść do powrotu choroby. Przed wprowadzeniem powszechnej immunizacji, co roku na świecie odnotowywano około 130 milionów zakażeń. 

W latach 60., tuż po opracowaniu i wprowadzeniu szczepionki na globalny rynek farmaceutycznym, udało się zmniejszyć tę liczbę do 40 mln przypadków. Ponad trzykrotny spadek zachorowań w tak krótkim czasie świadczy o wysokiej skuteczności immunizacji.

Szczepienie na odrę w Polsce wprowadzono dopiero w 1975 roku (dwudawkowe w 1991), więc dość duży odsetek społeczeństwa nie jest w ogóle uodporniony. Warto chronić swoich rodziców i dziadków przed zachorowaniem. Odra może mieć bowiem ciężki przebieg i poważne powikłania (m.in. zapalenie płuc czy mózgu), które są najczęstsze u dzieci do 5. roku życia oraz u dorosłych w wieku 20+. W skrajnych przypadkach infekcja kończy się śmiercią.

Więcej szczegółów o chorobie oraz preparacie ochronnym dla dorosłych dostępnym w TropicalMed można przeczytać tutaj: szczepienia na odrę.